safra kesesi iltihabı ne demek?

Kolesistit veya safra kesesi iltihabı, karnın sağ üst kısmında ağrı, mide bulantısı, kusma ve bazen yüksek ateş belirtlerine sahip olan ve safra kesesinin iltihaplanmasını tanımlayan durumdur.¹² Bir ağrı türü olan biliyer kolik genellikle akut kolesistitten önce meydana gelir, ancak kolesistitte ağrı, tipik bir biliyer kolik atağına göre daha uzun sürer.³ Eğer uygun tedavi uygulanmazsa tekrarlayan kolesistit atakları sıkça görülebilir.⁴ Akut kolesistit komplikasyonları arasında pankreatit, ana safra kanalı taşları veya iltihabı bulunur. Safra kesesi alındıktan sonra sonuçlar genellikle iyidir.⁵ Tedavi olunmazsa kronik kolesistit ortaya çıkabilir.⁶

Kelime, Yunanca'da "safra kesesi" anlamına gelen cholecyst- ve "iltihap" anlamına gelen -itis ekinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur.⁷

Nedenler ve tanı

Akut kolesistit vakalarının %90'ından fazlası sistik kanalın safra taşları tarafından tıkanmasından kaynaklanmaktadır.⁸ Safra taşlarına yol açan risk faktörleri arasında doğum kontrol hapları, hamilelik, diğer aile bireylerinde de bu durumun varlığı, obezite, diyabet, karaciğer hastalığı veya hızlı kilo kaybı sayılabilir.⁹ Nadiren akut kolesistit vaskülit ile kemoterapi veya majör travma veya yanıklardan sonra gerçekleşen iyileşme sırasında ortaya çıkar.¹⁰

Kolesistitin tanısı semptomlara ve laboratuvar testlerini sonucunda konulur. Abdominal ultrason daha sonra tanıyı doğrulamak için kullanılır.¹¹

Tedavi

Tedavi genellikle mümkünse 24 saat içinde laparoskopik olarak safra kesesinin çıkarılmasıyla (kolesistektomi) gerçekleştirilir.¹²¹³ Ameliyat sırasında safra kanallarının fotoğrafının çekilmesi önerilir.¹⁴ Ameliyat zamanında gerçekleştirilemiyorsa veya vaka karmaşıksa antibiyotik kullanımı tavsiye edilmektedir, ancak antibiyotiklerin rutin kullanımı tartışmalıdır¹⁵ Koledok taşları, ameliyattan önce endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) yoluyla veya ameliyat sırasında çıkarılabilir.¹⁶ Ameliyattan kaynaklanan komplikasyonlar nadirdir.¹⁷ Ameliyat yapılamayan kişilerde safra kesesi drenajı denenebilir.¹⁸

Epidemiyoloji

Gelişmiş ülkelerde yetişkinlerin yaklaşık %10 ila 15'i safra taşlarına sahiptir.¹⁹ Kadınlarda bu durum erkeklerden daha sık görülür ve yaş göze alındığında 40 yaşından sonra durum yaygınlaşır.²⁰ Nüfusunun %48'inde safra taşı bulunan Amerikan yerlileri gibi bazı etnik grupların bu durumdan daha sık etkilendiği tespit edilmiştir.²¹

Safra taşına sahip olan tüm insanların %1-4'ünde her yıl biliyer kolik gelişmektedir.²² Tedavi edilmezse, biliyer kolik bulunan kişilerin yaklaşık %20'sinde akut kolesistit gelişir.²³

Galeri

Dosya:Ultrasonography of cholecystitis.jpg|Safra kesesi taşları, duvar kalınlaşması ve safra kesesi etrafındaki sıvıyı gösteren abdominal ultrasonografi Dosya:Pacutecholecystitits.png|Ultrasonda görülen akut kolesistit. İçi boyalı ok, safra kesesi duvarı kalınlaşmasına işaret ediyor. Diğer ok ise safra taşlarını belirtiyor. Dosya:GBthick,GS,largeMark.png|Safra kesesi duvarı kalınlaşmasını, büyük bir safra taşını ve akut kolesistitli büyümüş bir safra kesesini gösteren tıbbi görüntü. Dosya:UOTW 30 - Ultrasound of the Week 1.webm|Safra kesesi duvarı kalınlaşması²⁴ Dosya:UOTW 30 - Ultrasound of the Week 2.webm|Safra kesesi duvarı kalınlaşması ²⁵ Dosya:Ultrasonography of sludge and gallstones, annotated-tr.svg|Safra kesesi taşları ve safra çamurunu gösteren ultrasonografik resim. Safra kesesi duvarı açıkça kalınlaşmamıştır ve perikolekistik yağda ödem olmadığından kolesistit yoktur.